Cecylia Plater-Zyberk

 

(1853–1920), pedagog, działaczka społeczna i publicystka.
Urodziła się 8 maja w majątku Pass w pow. błońskim. Platerowie pochodzili z Westfalii, z zamku Broel. Jeden z potomków osiadł około 1400 r. w Inflantach, gdzie rodzina się spolonizowała. Dziadek Cecylii, Michał (ur. ok. 1777 r.) ożenił się z Izabellą Heleną, jedyną córką Jana Tadeusza barona Syberga zu Wischling, spadkobierczynią rodowego nazwiska i majątku w Inflantach. W obliczu wymarcia męskiej linii rodu żony Michał Plater uzyskał prawo dołączenia jej nazwiska do swojego i tym samym został protoplastą nowej gałęzi Platerów: Plater-Zyberk. Wraz z bratem Ludwikiem Augustem brał udział w powstaniu kościuszkowskim. Rodzicami Cecylii byli jego najstarszy syn, Kazimierz, właściciel majątku Szlosberg koło Iłkuszty w Kurlandii oraz Passów, i Ludwika z Borewiczów. Cecylia w latach 1865–1869 uczęszczała do szkoły sióstr Sacré Coeur w Poznaniu, potem przeniosła się do rodzinnego majątku w Szlosbergu. W 1880 r. wstąpiła do nowicjatu Zgromadzenia Sióstr Posłanniczek Najświętszego Serca Jezusowego w Warszawie. Przez kilka lat pełniła obowiązki przełożonej oraz radnej generalnej. Po zbudowaniu w Warszawie gmachu przy ul. Pięknej 24 zorganizowała tam szkołę rękodzielniczą dla dziewcząt (1883–1908). Przy zakładzie powstało żeńskie gimnazjum, które w 1917 r. uzyskało pełne prawa szkoły średniej. W 1891 roku w specjalnie zakupionym majątku Chyliczki pod Warszawą Cecylia Plater-Zyberk otworzyła żeńską szkołę gospodarczą. W okresie wzmożonej rusyfikacji walczyła o polskość nauczania. Napisała i wydała kilka książek o tematyce religijnej, społecznej i gospodarczej. W 1904 r. założyła Katolicki Związek Kobiet Polskich, a dwa lata później Stowarzyszenie Ziemianek. Była jedną z czołowych działaczek katolickich, wywierającą za pośrednictwem prowadzonych organizacji i instytucji duży wpływ na młodzież. Zmarła 6 stycznia 1920 r. w Warszawie i została pochowana w grobie rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim.

[Na podstawie: biogram autorstwa Tadeusza Górskiego, Polski Słownik Biograficzny; Ewa Krasnowolska (red.), Szkoła Cecylii Plater-Zyberkówny 1883–1944. Praca zbiorowa, Warszawa 1987]