Ludwik August Broel-Plater

 

(1775–1846), uczestnik powstania kościuszkowskiego, dyrektor Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu, działacz emigracyjny.
Urodził się 14 sierpnia w Krasławiu w Inflantach. Był synem Kazimierza Konstantego i Izabeli z Borchów. Ród Platerów wywodził się z Westfalii. Według tradycji rodzinnej jego protoplastą miał być XII-wieczny rycerz Herebold de Bröel zwany Platerem. Inflancka linia rodu, która wyodrębniła się już w średniowieczu, bardzo szybko się spolonizowała. Ludwik August otrzymał staranne wykształcenie. Ojciec przygotowywał go do służby publicznej. Wraz z bratem Michałem (późniejszym Zyberk-Platerem, dziadkiem Cecylii Plater) brał udział w powstaniu kościuszkowskim – był adiutantem gen. Józefa Sierakowskiego. Po upadku powstania powrócił na Inflanty, lecz nie zaprzestał działalności politycznej. Był związany z obozem księcia Adama Czartoryskiego. Jego autorstwa była m.in. reforma wprowadzająca w Rosji ministerstwa. W roku 1802 został członkiem Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, w 1805 r. dostał posadę wizytatora szkół guberni wileńskiej. W latach 1807–1811 był inspektorem lasów rządowych. Napisał wówczas pierwszą polską pracę z dziedziny leśnictwa. Po krótkiej fascynacji Napoleonem, w 1811 r. znalazł się znów w obozie prorosyjskim. W trakcie kampanii roku 1812 przebywał w Petersburgu. Po upadku Napoleona przeniósł się do Warszawy, gdzie objął urząd radcy stanu w Rządzie Tymczasowym Królestwa. Zajmował się przede wszystkim gospodarką finansową. Działał w Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu u boku księcia Druckiego-Lubeckiego. W 1816 r. powołano go na stanowisko dyrektora generalnego lasów rządowych. Interesowała go również działalność polityczno-oświatowa. Utworzył bibliotekę Rady Stanu. Wszedł do Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, a w 1825 r. do Rady Politechnicznej. Członkostwo loży masońskich nie przysporzyło mu sympatii w kręgach carskiej administracji. Wybuch powstania listopadowego przyjął bez entuzjazmu. Wziął jednak udział w pracach rządu powstańczego. Został zastępcą ministra skarbu, a w okresie dyktatury gen. Józefa Chłopickiego – sekretarzem stanu. W 1831 r. wyruszył z misją dyplomatyczną do Paryża, jednak niewiele udało mu się wywalczyć. Po upadku powstania pozostał we Francji i związał się ponownie z obozem księcia Adama Czartoryskiego. W 1832 r. był jednym z założycieli Towarzystwa Literackiego. W 1842 r. władze pruskie zezwoliły mu na zamieszkanie w Wielkim Księstwie Poznańskim. Osiadł w dobrach Psarskie w okolicach Śremu, gdzie zmarł 6 października 1846 r. Ożeniony był z Marią Anną z Brzostowskich, z którą miał siedmioro dzieci.

[Na podstawie: biogram autorstwa Maria Manteufflowa, Polski Słownik Biograficzny; Małgorzata Żaryn, Emilia Plater, Warszawa 1998]